Hargeysa (Xogsoornews.com) – Wasiirka Warfaafinta, Dhaqanka iyo Wacyigelinta Somaliland Saleebaan Yuusuf Cali Koore, ayaa Jimcihii xalay si rasmi ah u soo gebo-gabeeyey Bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa oo 15 jirsaday sannadkan 2022, taas oo lixdii maalmood ee u dambeeyey ka socday isla xarunta guud ee Hargeysa.
Bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa oo sannad walba ay soo qaban-qaabiso Xarunta Dhaqanka ee Hargeysa, waxa munaasibaddii lagu soo gabogabeeyay ka qayb-galay boqollaal qof oo iskugu jira suugaanyahanno, Qoreyaal, Aqoonyahanno iyo marti sharaf kale oo ka socotay hay’adaha ka shaqeeya horumarinta dhaqanka iyo qoraalka.
Carwada Buugaagta Hargeysa ee sannadkan galay gu’gii 15aad oo xidhiidh ah isla markaana sannadka kasta diirradda lagu saaro mawduuc gaar ah iyo waddan gaar ah oo marti u noqda, waxa sannadkan hal-ku-dheggiisu ahaa ‘Wada-jirka’, waxaana marti ku ahaa waddanka Afrikada Galbeed ku yaalla ee Senegal. Waxaana ka qayb-galay marti-sharaf ka kala socday in ka badan 20 waddan, iyadoo muddadii uu socday lagu soo bandhigay Buugaag, Suugaan, taariikh, Dhaqanka, dood-wadaag ku saabsan Qiimaha wada-jirku leeyahay iyo horumarinta adeegyada bulshada.
Munaasibadda Xidhitaanka Bandhigga, waxa ugu horeyn lagu soo bandhigay ciyaar-dhaqameed kala duwan iyo heeso ay madasha ka qaadeen Fannaaniinta Xiddigaha Geeska oo ay weheliyaan fannaaniin kale oo suugaan kala duwan ka haqab-tiray dadweynihii ka qayb-galay munaasibaddda.
Guddoomiyaha Xarunta Dhaqanka Hargeysa, ahna aasaasaha Carwada Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa Dr. Jaamac Muuse Jaamac oo hadal mahadnaq u badan ka jeediyey munaasibadda Xidhitaanka bandhigga, ayaa u mahad-celiyey Dadka ka qayb-galay ee gudaha iyo dalka dibeddiisa uga yimi bandhigga iyo cid kasta oo qayb laxaad leh ka qaadatay oo Ciidamada ammaanku ku jiraan.
Dr. Jaamac Muuse Jaamac oo ugu horrayn halkaa ka hadlay, ayaa yidhi “Waxaan ku faraxsanahay in Bandhiggii 15-guurada Carwada Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa ay inoo soo gebogabowday. Waxaan ku faraxsanahay Martida inagala soo qayb-gashay ee Wasiirradu hoggaanka ka yihiin, dhallinyarada Gobollada dalka ka kala yimid, Naadiyada Akhriska ee inala jooga, Dalka Martida inoo ah ee Senegal oo xubno ka mid ah Martidiisii inala joogaan, martida kale ee ka timid in ka badan 18 Dal..”
Aasaasaha Bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa Dr. Jaamac Muuse Jaamac oo hadalkiisa sii wataa wuxuu sheegay “Waxaan ku faraxsanahay in 15 sanadood oo xidhiidh ah in dhallinyaradii bilowday ay Maanta Madax ka yihiin (Xarunta) oo ay Barnaamijkan soo qaban-qaabiyeen. Waxaan ku faraxsanahay in hawshaas oo dhami ku hirgashay Taladii iyo wax u sheeggii ‘Mus-dambeedka’ oo Maxamed Aadan Dacar inagala fadhiyo, inta kale ee inaga maqan oo qaarkood yar juuc-juucsan yihiina aan doonayo inaad u ducaysaan, intii dhimatayna Alle Naxariistii Janno haka waraabiyo, kuwaasi oo 15-kaa sanadood Talo iyo Tilmaan la barbar taagnaa Xarunta..” ayuu yidhi, waxaanu intaa ku daray “Waxaan doonayaa inaan xuso oo aan u Mahad-naqo Dalka inoo Martida ah ee Senegal oo ah Ummad aynu dhaqan wadaagno, yihiin Ummad aynu wadaagno Jacaylka loo qabo Suugaanta, Ummad aynu wadaagno Islaamnimada, Ummad aynu wadaagno sidii uu Islaamku ku soo gaadhay Afrika. Waxaan jecelahay inay taasi Biriij u noqoto dalka ku xiga ee sannadka dambe Martida inoo noqon doona..”
Dr. Jaamac Muuse Jaamac wuxuu sheegay in intii Bandhiggu socday la keenay Xarunta buugaag kumanaan ah, kuwaasi oo boqolkiiba inta badan ay ku qoran yihiin Afka Soomaaliga “In ka badan 5500 buug baa Xarunta la keenay (lagu soo bandhigay), kuwaasi oo boqolkiiba sagaashan ku qoran Afka Soomaaliga. Sidaa darteed waxaan doonayaa inaan u hambalyeeyo oo aan la farxo in Bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa uu ugu dambayn noqday sidaan la jeclaa, Dadka wax ku soo bandhigayaana noqdaan dhallinyaradii halkan ku dhashay, ku koray, wax ku bartay, qoraalkana u dagaalamay, ka diba noqday Qoraayo, ka dibna halkan Ummaddiisa ku soo hor-fadhiistay, Mahad-naq keliya maaha ee wanaag aynu u qabno ayay innaga mudan yihiin dhammaan qoreyaasha halkan ku soo bandhigay Buugaagta..” ayuu yidhi, waxaanu intaa ku daray “Waxaan u Mahad-naqayaa Walaalaheena ka socday Dalka Jabuuti, Waayo? Sannadkii koowaad mooyaane, 14-kii sanadood ee u dambeeyay Jabuuti waxay qayb ka ahayd bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa..”
Dr. Jaamac waxa kale oo uu xusay Buuggii ugu iibsiga badnaa Buugaagtii sannadkan lagu soo bandhigay Carwada “Buuggii ugu iibsiga badnaa 5500-ta buug ee lagu soo bandhigay Carwadu wuxuu ahaa Buuggii laga qoray Madaxweynaheenii koowaad ee Cabdiraxmaan Axmed Cali (Tuur). Waxa ku soo xigay oo ku dhadhawaa Buugaagta kala ah ‘Wehel Jacayl’ Buugga Ambassador Qaybe,, Buugga Xil-kase’, laakiin Buugga kaalinta 1-aad qaatay waa Buugga laga qoray Cabdiraxmaan Axmed Cali.” Ayuu yidhi.
Cumar oo ka socday Dalka Senegal isla-markaana ku hadlay Afka Weftigii ka socday dalkaasi ee Sannadkan Martida ku ahaa Bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa, ayaa yidhi “Anigoo ka wakiil ah Dawladda iyo shacabka Dalka Senegal iyo Weftigii halkan yimid, waxaan u Mahad-naqayaa Madaxweynaha Somaliland, Dawladdiisa iyo Dr. Jaamac Muuse Jaamac iyo kooxdiisa Xarunta dhaqanka.”
Mr. Cumar wuxuu sheegay oo kale “Joogay Bandhigga, waxaanu Axaddii ka hadalnay waxay wadaagaan Somaliland iyo Segenal, sidaa darteed, Somaliland iyo Senegal waxay wadaagaan waxyaabo badan, sida Diinta Islaamka, Dhaqanka iyo Hanaanka siyaasadeed, taasina waxay keentay in aan anigu 3 sano iyo badh halkan ku noolaado Nolol aan ku faraxsanahay, taasna waxa keenaya waxay wadaagaan ama ka siman yihiin Bulshooyinka Senegal iyo Somaliland, nolol ahaana way siman yihiin Somaliland iyo Senegal..”
Mr. Cumar wuxuu sheegay inuu aad u xiiso badnaa Bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa, aadna ugu faraxsan yahay inuu ka mid ahaa Dadkii lagu Marti-qaaday ee ka qayb-galay.
Guddoomiyaha Hay’adda Shaqaalaha Dawladda Somaliland Khaalid Jaamac Qodax oo isaguna ka mid ahaa Madaxdii ka hadashay gunaanadkii bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa, ayaa yidhi “Halkii ay ka timid Xarunta dhaqanku marka la eego, waxay muujinaysaa dareen ididiilo iyo farxad leh. Waxaan ku faraxsahay inaan 15 sanadood ka hor ka mid ahaa Dadkii soo dhaweynayey Martida, Maantana aan Guddoomiye ka ahay halkii Dadka lagu soo dhaweynayey oo ahayd Hoolka Shirarka ee Hay’adda Shaqaalaha Dawladda.”
Khaalid Jaamac Qodax wuxuu sheegay oo kale “bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagtu wuxuu dhalay dhallinyaro kartidooda iyo aqoontooda ay ka muuqato qoraalka ay qoraan iyo doodaha ay ka qayb-galaan, taasi oo ku timid Ilbaxnimada ay ka dhaxleen, Aqoonta iyo Waayo-aragnimada uu keenay bandhiggani, aqoontaasina waxay ka muuqataa dhallinyaro badan oo Somaliland u soo kacay, oo aanu ku amaanayno Cid kasta oo Dedaalkaa iyo Kartidaa gelisay..” ayuu yidhi, waxaanu intaa ku daray “Waanu ku faanaa, ku faraxnaa (Bandhigga Buugaagta Hargeya), Cidda wax ka sheegtana waanu ka naxnaa, hoostana waanu ka habaarnaa. Bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa waa wax aynu wada leenahay, Waddamo faro badan buu Somaliland baray, waddamo badan buu Saaxiibbo ku yeeshay, Dad badan buu ina baray oo dhaqankeena iyo Waayo-aragnimadeena iyo Taariikhdeena deraaseeyay oo wax ka bartay, taasina ma dhacdeen haddaanu jirin Bandhigga Buugaagtu, haddayna jiri lahayn Xarunta dhaqanka ee Hargeysa iyo haddii aanu Dedaalka intaa leeg Jaamac Muuse Jaamac geliyeen.”
Khaalid Jaamac Qodax waxa kale oo uu xusay “Waxaan ku faraxsanahay in Buugaagtii aan Anigu qoray lagu soo bandhigay Madasha. 15-kaa sanadood, Buugaagta uu Jaamac sheegay in lagu soo bandhigay Carwada u dambaysa way ka sii yaraayeen, markaa dedaalka iyo Horumarka aynu samaynay Dal ahaan iyo Dad ahaanba halkaas ayay ka muuqataa, markaa aad iyo aad baan u bogaadinayaa, waxaanan leeyahay ‘ha Jiro oo ha joogo Bandhigga Buugaagta Hargeysa..” ayuu yidhi.
Maayarka Caasimadda Somaliland ee Hargeysa Cabdikariin Axmed Mooge oo isaguna gunaanadkii bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagta Hargeysa hadal ka jeediyey, ayaa sheegay in bandhiggani uu kor u qaadayo Sumcadda Caasimadda Hargeysa isla-markaana dhallinyaradu ka faa’idayso horumar dhinac aqoonta iyo fikirka ah, sidaa darteed uu ku faraxsan yahay ka qayb-galkiisa.
Maayarku wuxuu bogaadiyey Aasaasaha Xarunta dhaqanka ee Hargeysa Dr. Jaamac Muuse Jaamac iyo hawl-wadeennada bandhigga Caalamiga ah ee Buuugaata, kuwaasi oo uu sheegay inay iska xil-saareen qabashadiisa “Walaalkay Jaamac Muuse Jaamac, maalintuu halkan yagleelayey waxaynu u arkaynay inuu ciyaarayo ama uu adduun inaga samaynayo, gurigii kirada ahaana aan hore looga soconayn, waxaynu’se Maanta fadhidaa xarun aynu innagu leenahay oo aan Cidna kiro inaga waydiinayn. Hadduu Jaamac intan ku guulaystay Adiguna intan in leeg waad qaban kartaa, markaa gacmaha aynu isqabsano, wada-jirkeena aynu adkaysano..” ayuu yidhi, waxaanu dhallinyarada ugu baaqay inay iska daayaan qabyaaladda “Golaha degaanka Hargeysa ee aad dooratay waa Gole ay ka go’an tahay inay Hargeysa beddelaan, haddii aad qawadsan tahay halkaa sano wixii qabsoomay, wax weyn baa inoo qabsoomay, wax weyn oo kalena way inoo qabsoomayaan. Waxaan ahay ruux ay ka go’an tahay inuu wax weyn qabto, laakiin kala weyn waxaan haysano oo ah Cashuurtaa yar ee aan Dadka ka qaadno iyo waxa aan doonayo inaan qabtaa inay kala badan yihiin, laakiin shanta sano markay dhamaato waxaan is leeyahay ama Ummadda Cafis baad ka dalban ama Adiga oo faraxsan baad ka hor dhaqaaqi doontaa haddii Alle yidhaahdo..”
Ugu dambayn, Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta, dhaqanka iyo Wacyi-gelinta Somaliland Saleebaan Yuusuf Cali (Koore) oo gebogabadii halkaa ka hadlay isla-markaana isagu soo xidhay bandhiggaasi ayaa yidhi “Dadkii ka soo shaqeeyay in Shirkan oo kale qabsoomo oo uu ka mid yahay Dr. Jaamac Muuse Jaamac iyo kooxdiisu iyo Dadkii badnaa ee uu la soo shaqeeyay, ee muddada 15-ka sanadood ah dhammaantood waxaanu leenahay waad ku Mahadsan tihiin wixii aad ummadda Somaliland u qabateen. Qof kasta oo Tallaabo u dhaqaajiyey Ummadda Somaliland, kuwaasi oo ay ka mid yihiin Jaamac Muuse Jaamac iyo Dadka kale, waxaan is leeyahay waxay soo dhaqaajiyeen Heybad badan, Sharaf badan iyo aqoon badan oo Ummadda Somaliland u baahnayd. Waxaanan iloobayn dhinaca Suugaanta iyo qoraalka oo Jaamac Muuse Jaamac iyo Kooxdiisu ka soo shaqeeyeen, sidaas oo kale Qarankan illaa 1991-kii waxa la ahaa qori isku dhiib, oo Sharaftaa aynu Maanta ku dul-shaqaynayno ay rag badan iyo Dumar badan ay wakhti badan soo geliyeen.”
Munaasibadda lagu soo xidhay bandhigga Caalamiga ah ee Buugaagta oo marti-sharaf tiro badan iyo boqollaal shacabka Somaliland ahi ay goobjoog ahaayeen, ayaa ku soo gebo-gabooway Jewi deggen.
