Hargeysa (Xogsoormedia.co)- Degaannada Galbeedka Somaliland, ayaa ay ku dhufatay abaartii ugu xumayd ee muddo 20 sannadood ah halkaas ku dhufata, taasoo waxyeelo aad u darran soo gaadhsiisay xoolaha nool iyo xoola-dhaqatada saboolka u badan.
Dufaankii dabaylaha watay ee degaannadaas ku dhuftay waxa uu laayey xoolihii halkaas daaqaayey, isagoo guryaha iyo hoygii ay dhaxanta ka dugsanaayeen qoysaskaas danyarta ah ka burburiyey.
Caasha Jama waxa ay ka mid tahay qoysaska abaartan saamaysan riyihii iyo idihii ugu dambeeyey ee ka hadhay xoolaheeda waxa ay hoy ka dhigtaan buulkeeda yar, maadaama aanay qaadi karin dhaxanta waqtigan dhacaysa.
Hooyadan iyo qoyskeeduba waxa ay u dhaw yihiin in ay macaluul u bakhtiyaan, cuntadoodii ay kaga bixi lahaayeen qaboobaha waa ay ka dhamaatay. “Laba riyaad ayaa qabow dartii hadda u dhintay,” ayuu yidhi Muuse oo ah ay ilmaabti yihiin Caasha Jamac oo la hadlay telefiishanka Al Jazeera.
Hadhaaga xoolaha qosyka Casha uga samatabaxay duufaannada, abaarta iyo qaboobaha waxa ay ku xaraysa guriga ay galaysa, balse madaxooda kor uma qaadi karaan dhibaatada haleeshay aawadeed iyo waydnimada.
Degaanno xeebeedka Awdal iyo gobollada Galbeed ee Somaliland waxa la soo darsay abaartii ugu xumayd dhawaanahan ee halkaas laga sheego.
Kooxa gargaarka, ayaa digniin ka bixiyey in abaaraha iyo roobabka duufaannada wata ee is baahaystay ay keenayaan xaalad halis ah, waxaanay kooxda saadaaasha cilmilada ee El Nino sheegeen in sannadkan dhibaatooyinka dhacay ay keeni doonaan ku dhawaad 855,000 qoys in xaaladoodu halis sii noqoto 2016-ka.
Xilli roobaadkii Gu iyo Deyrta oo hadda lagu jiro, ayaan wax roob ah helin degaannada galbeedka sida Awdal oo lagu yaqaanay barwaaqo, taasina ay keentay in abaartu sii xooggaysato.
“Laba sanno ka hor waxa aan lahaa 200 adhi ah (riyo iyo ido), laakiin biyo ma jiraan, cunto ma jirto, xooluhuna way dhimanayaan,” ayey tidhi hooyo Caasha Jaamac, waxa ay intaa ku dartay in aan qoyskeedu guuri karin, sababtoo ah dameerkii ugu dambeeyey wuu ka dhintay, xoolaha u hadhay ee aadka u tirada yarna aad bay diciif u yihiin oo socod ma qaadi karaan.
Xaalada noocan ah hooyadan oo kaliya kumay kaliyeysan ee waxa jira kummanaan qoys oo la qaba dhibaatada abaaraha iyo roobabka duufaannada ah geysteen, badankooduna xoolihii ka dhammaaday.
Xoola nool waa laf-dhabarta dhaqaalaha Somaliland. Ku dhawaad 60% bulshada Somaliland ku nool waxa ay dhaqan ahaan u leeyihiin xoola raacato amma waxa ay ku xidhan yihiin xoolaha nool, sababtoo ah cilmilada qalalan ee Somaliland ayaa saamaxday in dadku xoola raacato u tabto sida uu sheegay Cabdullaahi Rabile oo ah khabiir xoolaha nool ah oo ka tirsan hay’ada Qaramada Midoobay cuntada iyo beeraha u qaabilsan ee FAO.
Dhaqaalaha Somaliland 80% ka mid ah waxa uu ka yimaada iibka xoolaha nool (adhiga, lo’da iyo geela), sababtoo ah sannadkii 2014 waxa Somaliland, Puntland, Koonfurta iyo Badhtamaha Soomaaliya laga dhoofiyey 5 milyan oo xoolo nool ah, taasoo qiimaha ka soo baxay dhan yahay $360 Milyan. Inta ugu badana waxa laga kaxeeyey Somaliland, maadama uu yahay dal aad u degen oo xasilooni ka jirto.
Degaanka Lughaya ka tirsan Gobolka Awdal, ayaa Maryan Xuseen oo 60 jir ah ku dhaqanaysay 300 neef oo adhi ah ka hor intii aan abaartu ku dhufan, waxaanay sannadkii iibin jirtay 10 neef oo riyo iyo ido isugu jira oo neefkiiba celcelis ahaan lacagtiisu tahay $10 ilaa $80. “Waxa aan u waayey xoola aayar aayar. Waxa ii hadhay shan riyaad. Waxa aan ku xidhanahay cunto iyo taageero qaarabadu ii fidiso,” ayey tidhi.
Warbixintan oo telefiishanka Al Jazeera Somaliland ka diyaariyey waxa lagu sheegay in dadka barakacayaasha ah ee dalka ugu badan ay ka soo barakaceen abaaraha ku dhuftay ee hoy iyo xoolaha ka burburiyey.
Xogsoormedia.com
Hargeysa Somaliland
Xigasho : Maankaab News.com