Hargeysa, Somaliland – Xildhibaan Maxamed Cismaan Bulqaas, oo ka soo jeeda Gobolada Bariga Somaliland, kana tirsan Aqalka Wakiilada, ayaa eedo culus oo ku saabsan saamiga Bulshada Sool iyo Sanaag u soo jeediyay Xukumadda.
Xildhibaanka oo ka doodayay Ajandaha Golaha wakiilada oo fadhigiisa 27 shalay furmay maantana ajandaha laga doodayay ayaa sheegay inaan Somaliland Burco iyo Hargeysa ahaan Karin balse ay u baahan tahay in waxbadan oo khaldan wax laga bedelo.
Waxa uu Xildhibaanku soo jeediyay in la sameeyo Xeerar islamarkaana lagu daro Xeerarkaasi Ajandaha wakhtigan ee Wakiilada.
“Waxaan Ajandaha ku soo daray Qodobo ay tahay in laga doodo, waxaana qodobka 1-aad ah in la sameeyo Xeerka Caddaaladda wada lahaanshaha Qaranka Somaliland, oo aan u arko Muhiim. Maxaa yeelay Qaranka looma sinna,Wada lahaanshihiisu ma sugna, In gaar ah baa iska sheegata, inta kalena waa lagu qurxiyay” ayuu yidhi Xildhibaanka oo saxaafadda u faahfaahiyay dooda ka dib arrimaha uu qabo.
Xildhibaan Bulqaad waxa kale oo uu soo jeediyay in dib loo Eego Xeerka dhaqaalaha boqolkiiba 2-da (2%) ee loo jaro Gobolada bari si Maamul daadajin iyo Mashaariic loogu fuliyo oo uu sheegay in meelo kale la mariyo ama dad gaar ahi isticmaalo.
“Qodobka labaad waa in dib loogu noqdo Xeerkii Lacagta 2%-tiga ahayd ee loo qaadi jiray Gobolada bariga si Maamul fidin iyo mashaariic loogu sameeyo, maadaama aanay sidii ay ahayd u fulin ama loo gaadhsiin goboladii Lacagtaas lahaa ama ku magacownaa oo si baalmarsan loo isticmaalo Lacagtaas.” Ayuu yidhi Xildhibaan Bulqaas.
Xildhibaanka oo sii hadlaya ayaa yidhi “Qodobka saddexaad ee aan soo jeedinayaawaa Xeerka kala sarraynta qabyaaladda!! Oo isaguna mid muhiim ah, waayo qabyaalad baynu ku shaqaynaa haddaynu nahay dawladdeenan Somaliland, Waynu kala sarraynaa, A,B,C baynu kala leenahay oo waa la Ogyahay, Caalamkuna waa la socdaa annana waa la soconaa, markaa yaynaan been isku sheegin oo odhan Somaliland baynu nahay oo waxbaynu wada leenahay..waxba ma wada lihin, dawladdii idinkaa wada haysta Beesha dhexe haddaad tihiin, meel kasta oo ugu sarraysa oo ‘A’ ah idinkaa jooga, Ciidanka Qaranka inta nafta leh idinkaa wada haysta ilaa hogaamada iyo meel walba, Wasiirada ugu wanaagsan ee ‘A’-da ah Beesha dhexe ayaa leh, Annaga waa ‘D’ iyo wasiir xigeeno iska Gidaar ah iyo wasiiro aan naf lahayn oo aan waxba loo dirsan karrin oo aan qof shaqo gayn karrin”
Caqabada Ictiraaf Raadinta
Xildhibaanku waxa uu sheegay in Bulshada Caalamku ogtahay in Awooda dalka la kala maroorsaday “Caalamkaynu wareegnaa oo Citiraaf raadinaa,waxbana kama jiraan oo dhulkii baan loo sinnayn oo aan la wada lahayn, Caalamkuna waa ogyahay in Inyar uuni meesha Maamulkeeda, dhaqaalaheeda iyo Mashaariicdeeda haysato, iyo Xilalka waaweyn ee dawladda, beelaha qaar oo darafyada u bandanna aanay waxbaba ka ahayn.
Ama waligeenba Turkiga aan tagno ama meel kale aan tagnee dadku waxaas bay arkayaan. Kuwan Somalia soo dirayso ee Gobolada Somaliland ka tirsan xaq bay u hadlayaan markay ogyihiin inaan halkan caddaaladi ka jirin, oo intay meelahaas tageen waxay doonaan ka samaynayaan. Haddaan caddaaladdi meesha ka jirin dee Adeerow Jahannaba ayaa dadku tagayaan oo Somaliland loo xidh-xidhnaan maayo, markaa waxyaabahaas ayaa u baahan inaynu gudaheena ka saxno oo innagu is-citiraafno, haddii aynu doonayno dawladnimadeena waa inaynu khaladaadkaas iska saarno”
Shaqaalaha Dawladda
Xildhibaanku waxa uu walaac ka muujiyay hanaanka shaqaalaysiinta Dawladda “Shaqaalaha dawladda, Qabyaalad baa lagu qoraa iyo reero, Been baynu isku sheegaynaa qofka runta sheegana waa la neceb yahay. Shaqaalaha qabyaalad baa lagu qoraa Wasaaraddaha waynu Ognahay dhawrkii sannadood ee u dambeeyayba in wasiir waliba reerkiisa qoro iyo afar meelahaas looga keenay, sannad walba dhawr kun oo shaqaale ah baa la qoraa annagu dad baanu metelaayoo cidna wax nooma qorto Wasiiradayadana cidna wax ma waydiiso, way ka hadlaan oo cidna waxba kama qabato ee waayahay uun baa la yidhaa” ayuu yidhi Xildhibaan Bulqaad.
Xildhibaanku waxa uu sidoo kale ku dooday in xataa Gobolka Sanaag ee uu ka soo jeedo saamigoodii aan laga siin “Sanaag imika waa la ogyahay oo beelaa haysta, Caasimaddii iyo xaruntii baanu ka sheekaynaynaaye halkii aanu ka soo jeednay baan waxba nalooga Ogolayn”
Xildhibaanku waxa uu baaq u diray Bulshada qaybaheeda kala duwan “Waar sidani ma soconayso, citiraaf aynu helaynaana ma jiro ilaa aynu isa saxno oo innagu gudaheena iska ictiraafno oo na raali galisaan..Dhegaysta Shacbi weynaha, Salaadiinta,Qabaa’ilka cid walba waxaan u sheegaynaa inaanay caddaalad meeshani ku dhisnayn oo xuquuqdii dadku maqan tahay oo boqol jeer laga hadlay cidna waxba ka qaban”
Xildhibaanku waxa uu intaasi raaciyay in Cabashada Awdal ta barigu ka daran tahay balse ay iska aamusan yihiin “Waar dawladnimadeena waxba kama jiraan baan anigu aaminsahay, Heshiiskii Somaliland boqol jeer buu buray ee waa in la helaa wixii dadkani xuquuq u lahaa ama meesha innagu kala kaxeeya”
Gebogabadii Xildhibaanku waxa uu soo jeediyay in la sameeyo Xeerka maamul daadejinta Gobolada Bariga fog. Waxa uu sheegay inaan wax maamul ah iyo wax adeeg dawladeed ahi ka jirin Bariga Ceerigaabo iyo Laascaanood. Waxa uu xukumadda ku eedeeyay inaanay ogolayn in halkaasi la gaadhsiiyo maamulka, islamarkaana ay diiday in Masuuliyiinta ka soo jeeda degaamadaasi loo dhiibo tansiilaadkii iyo Lacagtii 2% ahayd ee Bariga loogu talo galay si ay dadka ugu soo jiitaan.
Xildhibaanku waxa uu sheegay inuu madaxweynaha foolka fool ugu sheegay marar badana saxaafadda u mariyay walaaca iyo cabashada bulshada Sool iyo Sanaag Bari, balse Madaxweynuhu marka uu la joogo uga garaabyo gaabiska iyo khaladaadka jira, ballanqaadayana inuu wax ka qabanayo balse aanu waxba ka qabanayn.