Faallo: Maxamed Cumar Sheekh
Guddoomiyihii hore ee gobolka Awdal Cabdoo Axmed Aayir ayaa bishii hore iska casilay xilkii badhasaabnimada ee uu ka hayey gobolka Awdal. Waxana iscasilaaddisaasi ka dib madaxweyne Siilaanyo gobolkan galbeedka ah u soo magacaabay Badhsaab xil ka hayey mid ka mid ah gobolada Bari ee dalka.
Badhsaab Cabdoo oo gobolka Awdal ku yimi isku shaandhaneyn madaxweyne Siilaanyo ku sameeyay badhsaabada gobolada dalka ayaa imaatinkiisa dad badan oo ku nool gobolkaasi u fasirteen madaxtooyadii oo loo soo beddelay gobolka iyo in wax kastaaba reer Awdal daaqadda u saaranyihiin, meeshana may soo dhigan in Cabdoo Aayir ahaa uun shaqaale ka tirsan dawladda oo hoos yimaadda wasaaradda daakhiliga, sidaa darteedna Ismaan-dhaafkii ugu horreeyayba ka dhacay fasiraadahaasi kala duwan.
Haddaba, marka dib loo raaco beddelka badhasaab Cabdoo loo soo beddelay gobolka ayaa loo qaadan karayey inuu ahaa kedis, sabatoo ah gobol aan deggeneyn dagaal wejiyo kala duwan lihina ka socdaan, laguma soo kadeedeen nin nabadeed doonaya in wax waliba ku dhammaadaan wada-hadal, diblomaasiyad, nabadgelyo iyo Somalilanimo iskana fogeynaya adeegsiga xoog ciidan in wax lagu xalliyo.
Haddaba, iyadoo aan la soo koobi karayn dhacdooyinka gobolka ku soo maray Badhsaab Aayir, kuna kellifay inuu xilka badhsaabnimada iska casilo ayaa uun aan ka soo qaadan karraa dhawr qodob oo muhiim ah; waa tan koowaade Badhsaabkii hore oo aan ka war qabin dhibaatooyinka meesha yaalla iyo fikirka dhinaca nabadda ee uu ka haystay dadweynaha gobolka oo kala jaad noqday. salaadiintii gobolka qaarkood iyo qurbajoog reer Awdal ahina waxaa ay noqdeen is bahaysi isaga ka shaqeeya balse aan kala shaqaynin dhinaca nabadda iyo horumarka, waxayna aakhirataankii salaadiintaasi samaysteen gole dhaqan oo gobolka ka abuuray guux demi waayey, tabashooyin ku salaysanaa saami qaybsi, qoraal niyad-xumo ka muuqatana loogu gudbiyay madaxweynaha, socdaaladii Awdal Aw Barre, bixitaankii Suldaan Wabar, shirbeeledkii Geb iyo arrimo kale oo salaadiinta gobolku ku kala qaybsameenna waxaa ay caqabad ku noqdeen maamulka gobolka.
Arrimaha kale ee sababay iscasilaadda Badhasaab Cabdoo ayaa loo nisbayn karaa xukuumadda sare oo ku kala aragti duwaneyd talooyin badan iyo go’aano uu kasoo jeediyey xal u helidda xaalidhii taagnaa, waxbana waa ay ka socon waayeen, kuwaasoo ay ugu horreeyeen arrimaha golaha deegaanka iyo khilaaf saddex bilood demi waayay oo dhinacyada isku hayey golahaasi cadaawad ugu qaadeen badhsaab Aayir. Xildhibeenada golaha ee sida beeleysan kaambaynka ugu waday guddoomiyihii horena ku guuleysteen inay hab beeleysan iskaga horkeenaan dadweynaha iyo isaga aakhirataankiina waxaa ay sababtay in xitaa gurigiisa iyo xafiiskiisaba dhallinyaro la soo abaabulay weeraraan.
Haddaba qaybaha dadweynaha ee ku farxay istiqaaladda badhsaabka ayaa uun aan ka soo qaadan karraa, hawlwadeenno ka tirsan xafiiskii uu xukumayey ee maamulka gobolka, xildhibaanno beeleysan oo doonayey inay hab beeleysan xukunka kaga qaadaan maayarka haatan. Salaadiin, cuqaal, shakhsiyaad, siyaasiyiin iyo qurbajoog isku xidhan oo dagaal kula jira dawladnimada Somaliland iyo maamulka gobolka. Waxa kale oo aan iyaguna meesha ka maqnayn shakhsiyaad iyo siyaasiyiin ka tirsanaa xukuumaddi UDUB kana soo jeedda beelaha madaxweynihii hore ee Somaliland Daahir Rayaale, kuwaasoo weli qaarkood aaminsayihiin in KULMIYE musumaasuqay doorashooyinkii dalka ka dhacay shan sano ku dhawaad ka hor ee uu xukunka kagala wareegay kuwaasoo qaarkoodna dhawaanta taageereen baaqii Suldaan Wabar.
Waxana iscasilaadda badhasaab Cabdoo ka naxay beelaha Suldaan Wabar ee deegaanka Boorama iyo kuwa kale oo ay isku haybta yihiin ee Makaahiil, kuwaasoo aaminsanaa in Badhasaab Aayar ka horjoogay aargoosi siyaasadeed oo kaga yimaadda xukuumadda Kulmiye iyo beelaha taageera ee reer Awdal, waxa kale oo ka naxay cid kastoo jecel Somalilandnimada kana soo horjeedday baaqa Suld.Wabar, waxa kale oo ka sii naxay masuulyiinta dawladda kaga jira beelaha u hogaamiyaha u yahay Suldaan Wabar geed dheer iyo geed gaabanna u fuulay dib u soo celintiisa.
ugu dambayntiina iyadoo aAnay weli waxba iska bedelin xaaladda siyaasadeed ee gobolka iyo tan degmada Boorama ,ayaan eegi doonaa doorkan bal halka ay iskala soo dhacaan dadweynaha reer Boorama , masuuliyiinta cusub ee loo keenay golaha deEgaanka , xarunta gobolka iyo cududda milatari ee la soo duldhigay.