Berbera, Somaliland – Haamaha Keydka Shidaalka Somaliland ee xaruntoodu tahay magaalada Berbera, ayaa markii ugu horeysay dalka keenay qalabka shaybaadh (laboratory) lagu baadhi doono tayada Shidaalka dalka la keeno, iyadoo markii hore shidaalka dalka yimaada lagu soo baadhi jiray dalka Djibouti.
Sidoo kale, Haamaha Keydka Shidaalka Berbera ayaa lagu sammeeyay balaadhin, iyadoo haamo aan muddo badan shaqaynin hadda la dayactiray, laguna keydiyo shidaal, taas oo kor u qaaday xadiga shidaalka lagu keydin karo haamaha shidaalka Berbera.
Maareeyaha Haamaha Keydka Shidaalka, Sheekh Saleebaan Siciid Cali, muddo sannad ka yarna xilkaas hayey, ayaa toddobaadkan mar uu u waramayey weriyeyaal ka tirsan Wargeyska Saxafi iyo Telefiishanka HCTV oo kula kulmay goobta shaybaadhka cusub looga dhisayo dhismihii la dhigayo ee magaalada Berbera waxa uu uga waramay waxyaabihii u suurta-galay muddadii uu xilka hayey, isagoo xusay in guushiisa koowaad ay tahay in Somaliland heshay Shaybaadh lagu baadhi doono tayada shidaalka, waxaanu isagoo arrimahaa ka hadlaya yidhi: “Runtii fikradda laboratory-gii wuxuu nagu dhashay markii aan xilka la wareegay oo ahayd 27-kii May 2014, in tallaabooyinka ugu horeeya ee aanu qaadnaa noqoto in la helo Laab lagu baadho tayada shidaalka. Waayo, maanta hadii Markab shidaal ahi yimaado oo shidaalkaas dhaliili nooga timaado maanaan haynin meel aanu ku baadhno, marka ugu dhowna waa in la geeyo Djibouti oo lagu soo baadho. Markaa ganacsatada waxay ku ahayd Mushkilad in badeecadoodii halkan ku xayirnaato, iyadoo markabkana ay ku soconayso lacagi inta uu taagan yahay. Shirkadaha Laboraty-ga ee Caalamiga ahina may aaminin inay dalkeena yimaadaan. Markaa olole ballaadhan oo aanu galnay oo illaahay noo suurto-geliyay iyo Amarkii Madaxweynaha Somaliland ee ah In la helo laboraty lagu baadho tayada shidaalka, ayaa annagoo raadinayna inaanu xaqiijino amarkaas Madaxweynaha ku helnay laabkii. Waxa nasiib wanaag ah in Markabkaas hadda taagan dekedda Berbera taagan uu saaran yahay qalabkii laabkaasi, dhismihiisiina waakaa socda ee gacanta ku hayno.”
Waxa kale oo Mareeye Saleebaan Siciid sheegay in bishii mar baadhis lagu sameyn doono kaalmaha shidaalka iibiya ee dalka, si loo eego tayada shidaalka ay iibinayaan maadaama shidaal farabadan uu dalka meelo kala duwan ka soo galo, kadibna kaalmaha la siin doono shahaadooyin tayada shidaalkooda muujinaya, waxaanu yidhi: “Shidaalku meelo badan buu inaga soo galaa markaa waxaanu kaantarooli doonaa dhammaan tayada shidaalka oo dhan. Waxa Iyana bushaaro labaad ah in uu jiri doono koox wareegta oo eegi doonta kaalmuhu shidaalka ay iibinayaan, xataa kuwa shidaalka ka keena Boosaaso, kaalin kastana bishii mar baa la baadhi doonaa, shahaadad baana la siin doonaa, qofkuna marka uu arko in kaalintaas uu laboraty-gii baadhay ayuun buu shidaal ka qaadan karaa, oo gaadhigiisa ku shubi shidaal uu hubo. Waxaanay tani ka mid ahayd mashaariicdii oo qaarkood Madaxweynuhu xadhigga nooga jaray qaarna dhagax dhigay dhowaan.”
Mar la weydiiyay Maareeyaha Haamaha Keydka Shidaalka Berbera in ay jiraan shaqaale loo sii tababaray in ku shaqeeyaan labority-gan waxa uu sheegay in hadda la bilaabayo tababarkii shaqaalaha, isagoo dhinaca kalena Sheekh Saleebaan Siciid sheegay in aanay jirin cid gacan ka siisay dhismaha iyo qalabka sheybaadhka baadhista Shidaalka, balse ay kharashka lagu soo iibiyay uu yahay kii adeega haamaha dakhli ahaan uga soo baxay ee ka yimid kiradoodii.
Waxa kale oo uu Maareeyaha Haamaha Keydka Shidaalka Berbera tusay Suxufiyiinta halkaas booqday jid laami ah oo nooca casriga ah oo haamaha dhexdooda mara oo uu hirgeliyay intii uu xilka hayey Maareeyahani. Sidoo kale Mashaariicda halkaas laga hirgeliyay intii uu joogay Sheekh Saleebaan wax aka mid ah Sabadda ilaa 50mitir oo laga sammeeyay qaybaha dhaaminta shidaalka, istoodho cusub oo loo dhisay, gaadiid cusub oo loo soo iibiyey iyo mishiino kuwa laydhka ah oo hadda loo shido Xarunta Haamaha Keydka Shidaalka Berbera.
Sheekh Saleebaan mar uu ka hadlayey dayactirka haamaha laftooda waxyaabaha ay ka qabteen waxa uu yidhi: “Haamaha waxaanu u qaybinay laba weji, wejigii koowaad shan haamood ayaanu kicinay, waxaana soo kordhay toddoba kun oo M3 (Mitir Kuyuub). Masalan Taangiga la yidhaahdo Tank 5, oo qaada 3700m3, waana kuwa ugu waaweyn haamaha keydka, muddo shan iyo toban sannadood ah muu shaqaynin, hadda shidaal baa inoogu jira oo wuu shaqaynayaa. Mid kale oo isna afar iyo toban sannadood aan shaqayn ayaanu kicinay oo hadda shidaalkii inoogu jiraa. Xadigaas toddoba kun ee mitir cubic ah ayaa ku soo kordhay xadigii keydkeena haamaha shidaalka, waxa iyaguna jira saddex kale oo aanu dhawaan qandaraaskooga bixinayno ahaan kuwii uu dhowaan Madaxweynuhu noo dhagax dhigay, kuwaas oo xadiga shidaalka ay qaadayaan ay noqon doonaan toban kun oo mitir cubic. Anigu markii aan imid halkan waxa ay xadiga haamaha keydku ahaa afar iyo labaatan kun oo mitir cubic, haddana waxa ay noqon doonaan laba iyo afartan kun oo mitir cubic. Waxa kale oo iyadana gacanta lagu hayaa haantii Jet! (shidaal diyaaradaha) lagu shubayay, taas oo qaada shan kun oo mitir cubic, kuna filaan doonta shidaalka diyaaradaha ee dalka iyo kuwa jaarka ah, iyadoo hadda laynooga soo qaado dalka Djibouti. Waxa dhici jirtay in la waayo meel lagu shubo shidaalka oo maraakiibtu tobaneeyo cisho taagnaato, hadda insha allaah dhici mayso taasi, waxaasina waa guulaha qarankeenu gaadhay ee uu Madaxweynaha Somaliland nagu hoggaaminayo.”