Qalinka: Maxamed Amiin
Waa Qormaddii labaad ee Wariye Maxamed-amiin kaga waramayo socdaallo ay wadda galeen Marxuum Maxamed-rashiid, qormadana waxaa uu ku sii anbaqaaday socdaal ay bishii November ee sannadkii 2010, kaga qaybgaleen madax banaanida Koonfurta wadanka Sudan.
..Bashkax Jug soo dhacay oo raadinaya Soomaali uu waraysto ayaanu kaxaynay oo aanu geynay halkii Soomaalidu deganayd, isla markaana aanu halkii waraysi ku siinay laga sii daayay BBC-da.
Arrintani waxay noo suurto gelisay in Bashkax annagana waraysi nagaga qaado halkii, isla markaana aanu ku faah-faahino ujeedada safarkayaga ee South Sudan iyo saamaynta ay ku leedahay qaranimada dalkayaga Somaliland.
Balse Komishankii doorashooyinka iyo weriyayaashii kale ee nala socday midkoodna fursad uma helin taasi.
Waxa kale oo xusid mudan maalin ka hor aftidii madax banaanida ee Koonfurta Sudan ayaa weriyayaasha waxa lagu casuumay in weriyayaasha ka qaybgelayay oo dhami ay ka soo wada qayb galaan shir jaraa’id oo ay wada jir u qabanayeen Madaxweynaha dalkaasi ee Salva-Kiir iyo Xoghayaha Arrimaha Debada ee Maraykanka oo markaasi ahaa afhayeeka aqalka odayaasha Maraykanka.
Markii aanu goobtii tagnay ayaa waxa lanaga joojiyay albaabka, iyada oo loo ogolaaday dhammaanba warbaahinta caalamiga ah ee sida aadka ah loo yaqaano sida Aljazeera, BBC-da iyo kuwo kaleba, balse waxa ay noo sheegeen ilaaladii madaxtooyadu inuu noo iman nin ay sheegeen inuu yahay protocol-ka madaxtooyada Koonfurta Sudan, ninkani oo Carab ahaa ayaa waxa uu sii daayay qaar kale weriyayaal ah oo ay meheradahoodu can yihiin. Waqtigaasi waxa noo cadaatay in aan cidina noo garan doonin Wargeyska Saxafi oo af-Soomaali kaga soo baxa Hargeysa. Waxaananu ka fekernay inaanu samaysano isbahaysi weriyayaal ah si la noo sii daayo. Waxaanu Alalaha u naxariistee Maxamed-Rashiid ka bilaabay weriyayaal Carbeed oo goobta joogay oo uu u sheegay in cida la diidan yahay tahay Carabta, sababta ninkani loogu soo dirayna sidaasi tahay. Waxaanu erey af-giriisi ah ninkii ku yidhi. “Cook” oo uu ula jeedo adigu Cook baad tahay, ee ma tihid protocol. Waxaana markiiba iyaguna dhinacooda naga raacay weriyayaal ka kala socda qaybaha kale ee Qaaradda Afrika iyo weliba Aasiya, waxaanay dhammaantood ku wada dhawaaqeen adigu kuug baad tahay.
Markaasi ayuu ninkii oo khajilsani naga tegay, waxaana ilaaladii u yimid nin kale oo ka socda wasaaradda warfaafinta ee dalkaasi oo sheegay in dhammaanba weriyayaasha ogolaanshaha haysta la soo wada daayo.
Sidaasi ayayna noogu suurto gashay inaanu galno qasriga madaxtooyada ee dalkaasi.
Muddadii aanu halkaasi joognay waxa uu Ala ha u naxariistee Maxamed-Rashiid si wanaagsan uga shaqeeyay sidii ay Somaliland iyo dalka Koonfurta Sudan xidhiidh u yeelan lahaayeen.
Waxaana xusid mudan,markii aanu joognay Koonfurta Sudan ayaa 9/01/2011, waxa shir jaraa’id ku qabtay wasaaradda Warfaafinta ee dalkaasi wasiirkii warfaafinta ee xilligaasi Mr. Barnaba,oo haatana ah wasiirka arrimaha debada, waxaanu Allaha u naxariistee Maxamed-Rashiid arkay wasiirka oo u waramaya weriyayaal kala duduwan mid walba gaarkiisa. Hase yeeshee, Maxamed-Rashiid ayaa aniga oo meel kale sawiro ka qaadanaya waxa uu iiga yeedhay halkii aan joogay, waxaanu yidhi, “Walaal Masrigan waraysanaya aynu ka boobno”. Markii aan soo gaadhay ee uu weriyahaasi Masriga ah oo la yidhaahdo Mr. Hishaam uu weydiiyay laba su’aalood qolo Aljazeera ka socotaana sugayso ayaan boob ku galay, waxaana xusid mudan in Wasiirka markii aan weydiiyay su’aasha la xidhiidha Somaliland waxa uu hadalkiisa ku bilaabay “Nixna” oo ah erey af-carabi ah oo macnaheedu yahay annagu, isaga oo ku hilmaamay su’aalihii weriyaha masriga ahi af-carabiga ku waraysanayay. Balse markii dambe uu wasiirku hadalkiisa ku yidhi. “Annagu Somaliland waanu naqaanaa waana dad dalkooda u soo halgamay, isla markaana dhistay dawlad dimuqraadi ah oo hab doorasho ku timid, oo ay dadweynuhu soo doorteen, mustaqbalkana waxaanu la yeelan doono xidhiidh fiican oo saaxiibtinimo, mana aha wadan nagu cusub, balse ilaa markii ay halganka ku jireen waanu is-naqaanay, waxna waanu la qaban iyaguna way nala qaban doonaan”.
Inkasta oo aanan qoraal ku soo koobi Karin safarkayagii Koonfurta Sudan iyo waxyaabihii xusuusta reebay ee uu Maxamed-Rashiid Ilaahay qabriga ha u nuuro oo janadii ha geeyee, uu halkaasi ka geystay. Balse waa waxoogay dul ka xaadis uun ah. Ugu dambayna safarka Koonfurta Sudan markii aanu ka soo noqonay Maxamed-Rashiid waxa uu dib ugu noqday dalka Koonfurta Sudan halkaasi oo uu wasiirka Koonfurta Sudan kaga gudoomay shahaado sharaf ay ugu talo-galeen sidii wanaagsanayd ee ay weriyayaasha Somaliland uga warameen aftidii madax banaanida ee dalkaasi.
Maaha oo keli ah safarada aanu Maxamed-Rashiid wada galnay Koonfurta Sudan oo keli ah, balse safaro badan oo kala duwan ayaanu wada galnay sida dhawr safar dalka Itoobiya ah, Imaaraadka Carabta iyo Turkiga inkasta oo aananu gaadhin.
Waxa kale oo uu Maxamed-Rashiid allaha u naxariistee safaro la xidhiidha kor u qaadida magaca Somaliland iyo weliba horumarinta saxaafada dalka Somaliland ugu tegay wadamo ay ka mid yihiin Zambia, Tanzania iyo South Africa.
Dhammaan safaradani oo dhan mid walba wuxuu ahaan jiray mid aanu ka wada tashanay, isla markaana aanu garanayno ujeedada aanu u tegayno.
Haddaba maalmaha soo socda waxa aanu idiin soo gudbin doonaa haddii alle yidhaahdo safaradani faraha badan leh ee uu Maxamed-Rashiid baxay kelidii iyo kuwa aanu is-raacnayba. Waxaanu Maxamed-Rashiid sida caadiga ah jeclaa inuu ku safro Passport-ka Somaliland, waxaanaynu ku eegi doonaa qaababkii xiisaha badnaa ee uu ku heli jiray fiisayaasha wadamadaasi isaga oo sita Passport-ka wadan aan la aqoonsan isla markaana aan ahayn masuul xil dawladeed haya fiisaha lagu siinayo magaca ummadda diranaysa sida wasiirada oo kale.
La soco.
XIGASHO: WARGEYSKA SAXAFI