Soomaalidu waxay ka mid tahay bulshooyinka ugu akhriska yar dunida, maaha bulsho u carbisan oo ku baraarugsan ahmiyada iyo faa’idada akhrisku leeyahay. Bulshaba bulshada ay ka akhriska badan tahay ayay ka horumar
iyo heersaraysaa oo ay ka dhaqaale iyo nolol wanaagsantahay. Ahmiyada akhrisku leeyahay waxa inoo cadaysay diinteena suuban illahay subxaan watacaala aayadii ugu horaysay ee uu oogada dhulka keena waxay ahayd iqra akhri rasuul allow, illaahay subxaana watacaala wuxuu ku amaray udgoone rasuulkeena naxariis iyo naba dgelyo korkiisa ha ahaatee inuu wax akhriyo.
Ahmiyad la’anta akhriska soomaalida waxa marag ka ah madalaha buugta lagusoo bandhigo iyo xafladaha loo sameeyo daah-furka dhiganayaasha qoorayadu ay maankkoda iyo maskaxdooda ka soo tuujieen, dad badani kama soo qayb galaan iib iyo akhrina haba sheegin. Faa’idada akhrisku leeyahay iyo ka qayb galka madalaha barakysan ee lagusoo bandhigo buuggaagta waxa ku baraarugsan dad yar oo kooban. Magaaloyinka waawayn kuma yaalan maktabado akhrisa oo tiro badan marka laga reebo naadiyo akhris oo kooban oo buug aan tiro badnayn maktabadahooda yaalan. Ma jirto siyaasad cad o dhiiri galinaysa akhrsika iyo abaabul dawladeed oo bulshada lagu jihaynaayo ahmiyada uu leeyahay akhirku.
Maqaaxiyaha madalaha lagu kulmo arki maysid dad buug sita oo akhriyaaya taasina waxay hal-beeg laga cabiro u tahay qimay la’aanta iyo dananyn la’aanta bulshadu aanay ku baraarugsanayn akhriska buuggaata. Wax akhriska la’aanta bulshadu waa qodab ka mida mushkiladah adub inoo dhigay ee inaga reebay asaageen iy dunida anay hiigsanayno. Ilaa aynu ogaano faa’idada akhrsika iyo aqoonta ma gaadhayno heerka iyo halka aynu haybsanyno. Waalidku kuma tallo gaalan inay caruurta u sameeyaan qorshe wax akhris jadawal iyo maktabada buuggaagta ubadka loogu kaydiyo, waalid aan wax akhriyina ma soo saari karo ubad wax akhiriska u jajaban oo aaminsan faa’idada wax akhriska?
Waddanka jabban oo ka mida dalalka dadkiisu dunida ugu akhriska badanyihiin wuxuu ku horumaray akhriska, heerka uu hada taaganyahayna wuxuu ku gaadhay dadaalka akhriska, garo dadka jabban way inaga mashquul iyo shaqo badnyihiin hadana yar iyo wayn waxay xiise iyo xamaasad dheerada u hayaaan akhriska. Goobaha bulshadu isugu timaado waxaad ku arkaysa dadka oo wax wada akhriyaya, haday socdaan hayday bas saran yihiin iyo haddi ay shah cabayaanba waxay is hor hayaan buug ay akhriyayaan, sahayda ugu wayn qof haduu safrayo uu qaatana waa buug u akhristo intuu firaaqada iyo fursada haysto. Dhamaan wixii qof ka mashquulin lahaa akhriska way haystaan sida TV internet ciyaaro iyo madaaalo kale haddana waxay jecelyihiin inay wax akhriyaan, waxay aaminsan yihiin bulshadaasi in tubta horumarka iyo toobiyaha guushu yahay wax akhriska badan.
Dalalka reer galbeedla qofka ugu wax akhriska yar ee bulshada dhexdeeda caajiska ka ah ee aan u fir-fircoonayna wax akhrisku bishii wuxuu akhriyaa boqol iyo konton buug, maxad u malaynaysa qofka wax akhriska jecel ee ay tahaya hiwaayadiisa. Imisa buug ayaad akhridaa bishii? Ma iibsataa buugta cilmiga ah iyo novelada? Makatabadi guriga makuugu taala? Hadaad waalid tahay gurigaaga ma ku taala gashay inaad maktabad uga samayso carruurta? Biilka qoyska ma ku dartay qorshihiisa inaad bil kasta buugaag usoo iibso ubadkaaga si ay ugu bartaan akhriska ulana qabsadaan?
Haddi aynu rabno inaynu gaadhno ummadaha aynu la tartamyno aynu isku wacyi galino faa’idada wax akhriska iyo aqoon korodhsiga, dhallinyara kooban oo aan badnayn ayaan kula kulmay hargaysa oo jecel akhriska waxayse ii sheegin inay caqabad wayn ku tahay maktabad la’aanta baahsan ee dalka ka jirta oo aanay helin meelo ay buug ka soo qaatan, buug badan oo ay u baahan yihina aanay kaba helin goobaha buuggta lagu iibiyo oo ay yaalan buug koobani.
Carwada bandhiga buugaagta ee Hargeysa International Book Fair waxay dabooshay baahi aan badnayn bulshadan waxay ku baraarujisay faa’idada akhrisaku leeyahay. Dhallinyaro badanina waxay ku dhiiratay inay tuujiyaan maskaxdooda oo ay soo bandhigaan hibadooda qoraal. Inkastoo aanay jirin cid taageeta iyo cid ku dhiiri galisa toona hadana waxa la odhan karaa waxa muuqda shamac iftiin badan oo hirkisu yahay horumarka akhriska iyo qoraalka haddi lasii wado lana joogteeyo. Barnaamijka bandhiga buuggaagta hargaysa iyo maktabada wareegta oo soo marta guud ahaan gobolada dalka waxa haga muwaadiniin iskood isu xilqaamay, waxa dhamaanteen ina saaran masuuliyad ah inaynu bulshada ku dhiiri galino wax akhriska oo aynu ka dhigano dhaqan inaynu wax akhrino goobaha wax lagu akhriyana aynu badino.
Waa inaynu ku ababinaa oo ku bilawnaa caruurteena akhriskasi ay mustaqbala u noqdaan dad jecel akhriska oo ku baraaruugsan faa’idada akhriska. Waxa muhiima in waalidku akhriska badiyaa si carruurta ay korinayaana ugu daydaan oo u dareeman hamiyada akhrisku eeyahay. Waa inaynu ka samayna guryaheena oo aynu qorshaha ku darasana marka aynu dhisanayno guryaha maktabad gurigu yeesho.
Ummadiba ummada ay ka akhriska badantahay ayay ka horumar iyo nolol haboontahay, akhriska iyo qoraalku maankay kobciyaan, furaha horumarka iyo guusha noloshuna waa akhriska oo la joogteeyo lagana dhigto balwad iyo dhaqan. Akhri buug badan si aad u ogaato waxbadan oo noloshaada dhaxlsiiya horumar iyo aragti dheer.
Maxamed Sadiiq Dhamme
